Öncelikle sosyal medyada düzenlenen söz konusu çekilişlerin hukuki niteliğini belirlemek ve buna göre bir inceleme yapmak yerinde olacaktır. Sosyal medya çekilişlerinde “belirli hesapları takip etmek, yorum kısmına başkalarını etiketlemek” gibi eylemler ile çekilişe, daha doğru bir deyişle piyangoya katılım hakkı elde edilmektedir. 320 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (“KHK”) 41. Maddesinde “Piyango Tertip Ve Çekiliş Düzenleme Hakkı” hüküm altına alınmaktadır. İlgili madde uyarınca “her ne şekilde olursa olsun katılım hakkı verilerek karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertip edilebilmesi için Milli Piyango İdaresi’nden (“İdare”) izin alınması zorunludur”. Böylelikle sosyal medya çekilişlerinde katılma şartları arasında sayılan “hesap takip etme, yoruma başkalarını etiketleme” gibi eylemler de KHKda belirtilen “her ne şekilde olursa olsun katılım hakkı veren” ifadesi ile uyuşmaktadır. Bu sebeple günlük hayatta yapılan sosyal medya çekilişleri de bu kapsamda değerlendirilebilecektir ve piyango olarak nitelendirilebilecektir.

KHK’nın 41. Maddesinin devamında “Bu maddenin uygulanması yönetmelik ile düzenlenir” hükmü bulunmaktadır. Piyango düzenlenmesi hakkında detaylı düzenlemeler 26309 sayılı ve 4 Ekim 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) ile belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 6. Maddesinde Piyango düzenleyebilecek kişiler hüküm altına alınırken 7. Maddede ise “Başvuru ve İzin Alma Zorunluluğu” hüküm altına alınmaktadır. Yönetmeliğin 7. Maddesi uyarınca Piyango düzenlemeye karar veren kişi ve kuruluşların İdareye başvurarak izin almaları zorunludur.

Yine aynı Yönetmeliğin 9. Maddesinde ise Piyango düzenlemeye karar veren kişinin başvuru için ibraz etmesi gereken bilgi ve belgeler hüküm altına alınmaktadır. Söz konusu maddede “Piyango düzenleyenin kişisel bilgileri, kampanyanın başlama ve bitiş tarihleri ve kapsayacağı il-ilçe, çekilişe katılma şekil ve şartları, dağıtılacak ikramiyenin adedi, cinsi ve toplam değeri, çekilişin yapılacağı adres, tarih, saat ve çekiliş usulü ile kaç adet yedek talihli belirleneceği, gerçek kişi düzenleyiciler için sabıka kaydı, idarece belirlenecek tutarda teminatın sağlandığına ilişkin belge” gibi esaslı unsurlar ile birlikte bunlarla sınırlı olmamak üzere maddenin devamında sayılan diğer bilgi ve belgelerin de İdareye ibraz edilmesi gerektiği hüküm altına alınmaktadır.

Yönetmeliğin 10. Maddesinde ise “Sanal ortam üzerinden düzenlenecek piyangolarda da bir mal veya hizmetin tanıtımı, satışı, pazarlanması esas olup, doğrudan gelir elde etmeye yönelik piyango düzenlenemez” hükmü bulunmaktadır. Öte yandan yönetmeliğin 9. Maddesinde belirlenen başvuru için gereken bilgi ve belgelere ek olarak 10. Maddenin 2. Fıkrasında Sanal ortam üzerinden piyango düzenlenmesi halinde yerine getirilmesi gerekecek ek şartlar hüküm altına alınmaktadır. İlgili ek şartlar şu şekilde sıralanmaktadır:

Kampanyanın hangi sanal ortam araçları üzerinden ve hangi kişi ve kuruluşlar aracılığı ile yapılacağının katılımcılara duyurulması,
Katılımcıdan katılım sırasında ad-soyad-adres ve katılıma ilişkin şifre veya kod numarası bilgilerinin istenmesi ve bu bilgiler esas alınarak çekilişin gerçekleştirilmesi,
Kampanyaya katılımın yapıldığı sanal ortam iletişim hizmetine ait bedelin standart tarife uygulanan bir birim bedelden fazla olmaması ve bu hususların yapılacak reklam ve duyurularda kolayca okunabilecek şekilde yer alması,
Talihlilere kazandıkları ikramiye ile başvuru ve teslim süresine ilişkin tebligatın taahhütlü posta kanalıyla yapılması,
Katılıma ilişkin tüm kayıt ve belgelerin birer örneğinin çekilişten önce manyetik ve/veya elektronik ortamda İdareye teslim edilmesi ve
Günün teknolojik gelişmelerine bağlı olarak İdarece yerine getirilmesi uygun görülen diğer hususlar

Yönetmeliğin 11. Maddesinde Piyango düzenleyenler tarafından İdareye verilmesi gereken teminat hüküm altına alınmaktadır. Bu hüküm uyarınca Piyangoya izin verilebilmesi için, çekilişte taahhüt edilen ikramiyelerin toplam rayiç bedelinin %10 fazlası tutarda teminatın düzenleyici tarafından sağlanması zorunludur. İlgili maddenin 2. ve 3. fıkralarında ise teminatın artabilmesi ve azalabilmesi durumları belirlenmiştir.

Yönetmeliğin 13. Maddesinde ise “İzin verilmeyecek haller” sıralanmaktadır. İzin verilmeyen çeşitli durumların yanı sıra (g) bendinde “Bir kampanya için İdarece uygun görülen adetten daha fazla adette ikramiye taahhüdü içeren düzenlemelere” ifadesi bulunmaktadır. Bu hüküm uyarınca İdareye yapılan Piyango düzenleme başvurusunda belirtilen ikramiyenin adedi, İdare tarafından uygun bulunmadığı takdirde İdarece sınırlandırabilmektedir. Bu sınırı aşan ikramiye dağıtan Piyangolar ise izin verilmeyecek Piyangolar arasında gösterilmektedir. Böylelikle mevzuatta herhangi bir üst sınır/parasal sınır belirtilmemekle beraber bu hususun takdiri açık şekilde İdare’ye bırakılmaktadır.

Yönetmeliğin devam hükümlerinde ise Piyangoların ve çekilişlerin izin sonrası gerçekleştirilme usulleri belirlenmektedir. Öte yandan mevzuat hükümlerine açıkça aykırı şekilde düzenlenen Piyangolar hakkında KHK’nın 52. Maddesinde hüküm altına alınan Cezai Hükümler uygulanabilecektir. Söz konusu hüküm şu şekildedir:

'Madde 52: Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 41' nci maddesinde tertip ve çekiliş düzenleme hakkı münhasıran İdareye tanınmış olan oyunları tertipleyenlerle, aynı maddenin ikinci fıkrası hükmünü ihlal edenler veya bu fıkra hükmüne göre gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar veya çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veya taahhütlerini yerine getirmeyenler ile talih oyunlarının oynanmasına mahsus oyun makina, araç ve gereçlerini bozanlar veya bunları bozuk olmasına rağmen kullandıranlar veya talih oyunları ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun hile yapanlar hakkında yüz bin liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ve iki aydan iki seneye kadar hapis cezası hükmolunur.'

Sonuç olarak sosyal medyada sıklıkla karşılaştığımız çekilişler aslında izne tabi olan ve yasal mevzuat hükümleri uyarınca belirli şartları taşıması gereken piyangolardır. Yönetmeliğin 10. maddesi “Sanal Ortam Üzerinden Piyango Düzenlenmesi” hususunu ele almakta olup, sosyal medyada çekiliş (Piyango) düzenleyen kişilerin özellikle işbu maddede sayılan şartları da sağlamaları gerektiği açıkken birçok çekilişin aslında sağlanması gereken şartları sağlamadığı da aşikardır. Öte yandan çekiliş (Piyango) düzenlemek isteyen kişi tarafından izin başvurusu yapıldığında başvuru için gereken bilgilerden olan “İkramiye miktarı/adedi” İdarece değerlendirilecek olup, bu miktar/adet uygun görülmediği takdirde ise İdarece piyango izni verilmeyebilecek ve piyango düzenleme talebi reddedilebilecektir.

Sosyal Medyada Düzenlenen Çekilişlerin Hukuki Dayanakları