New York Times tarafından 27 Aralık 2023 tarihinde, Microsoft ve Open AI’a ait Bing Chat ve ChatGPT yapay zeka gibi büyük dil modellerinin (LLM) eğitilmesinde, telif hakları New York Times’a ait içeriklerin kullanıldığı, bu kullanımın DMCA (Digital Millennium Copyright) 501 ve 1202’nin ihlal edildiği iddiasıyla dava açılmıştır.

New York Times’ın iddiaları; yapay zeka büyük dil modeli veri setlerinin eğitilmesinde, telif hakkı ile korunan içeriklerinin kullanıldığı, yapay zeka araçlarının, sorulara cevap verirken, telif hakkı ile korunan eserlerde yer alan ifadelerin kullanıldığı ve bu kullanımın haksız rekabet teşkil ettiği ve marka değerine zarar verdiği noktalarında toplanmaktadır.

İddialara göre; Microsoft ve Open AI tarafından geliştirilen yapay zeka modelleri, New York Times tarafından üretilen içeriklere olan ihtiyacı azaltmakta ve kullanıcıların, New York Times tarafından üretilen içerikleri okumak yerine, yapay zeka araçlarını kullanmaya teşvik etmektedir.

Yasal Çerçeve

17 U.S.C. § 501, Amerika Birleşik Devletlerinde telif hakkının ihlaline yönelik temel maddedir. Bu madde, telif hakkı ile korunan eserlerin; kopyalanması, dağıtılması ve halka açık olarak sergilenmesinin önüne geçmek amacıyla kanuna eklenmiştir.

17 U.S.C. §1202 ise, eserden ziyade, telif yönetim bilgilerinin korunmasına yöneliktir. Telif yönetim bilgileri; yayınlanan eserlerde, eserin kim tarafından üretildiği, telif haklarının kime ait olduğuna ilişkin yer alan bilgilerdir. Telif yönetim bilgilerinin silinmesi, eserin korunmasını ve telif hakkı ihlallerinin takip edilmesini önemli ölçüde zorlaştıracağından, telifli eserlerin etkin bir şekilde korunabilmesi için telif yönetim bilgilerinin de aynı şekilde korunması elzemdir.

New York Times tarafından iddia edilen hususlar bu iki kanun maddesini temel almaktadır. Bu iki kanun maddesine dayanarak açılan davaya karşı, OpenAİ ve Microsoft tarafından henüz cevap verilmemiş olsa da benzer dosyalardan yola çıkılarak, cevap dilekçesinde; adil kullanım ve dönüştürücü kullanıma dayanılacağı tahmin edilmektedir.

Adil Kullanım ve Dönüştürücü Kullanım

Amerika Birleşik Devletleri'nde, aralarında George R. R. Martin’inde bulunduğu bir takım ünlü yazarlar tarafından, kendi eser içeriklerinin OpenAI ve Microsoft tarafından LLM’lerin eğitiminde kullanıldığı iddiasıyla dava açılmıştır. (Alter v. OpenAI)

Bu dava, New York Times v. Microsoft davasına benzer şekilde, telif hakkı ile korunan bir takım eserlerin, OpenAI ve Microsoft tarafından, LLM’lerin eğitiminde kullanıldığı iddialarnı içermesi nedeniyle, yazıya konu davada yer alacak muhtemel savunmaların tahmini bakımından önem arz etmektedir.

OpenAI, Alter v. OpenAI davasına karşı sunmuş olduğu cevap dilekçesinde, adil kullanım ve dönüştürücü kullanım savunmalarına dayanmıştır. OpenAI’ın dayanmış olduğu olan adil kullanım savunması 17 U.S.C. § 1202’de düzenlenmiştir.

Adil kullanım savunması;

kullanılan eserin amacı ve karakteri,
kullanılan eserin doğası,
kullanılan materyalin miktarı ve önemi,
kullanımın, telif hakkı sahibi üzerinde olası pazar payı ve ekonomik etkileri,

olmak üzere dört farklı temel faktörü ihtiva etmelidir.

Adil kullanımı değerlendirmesi yapılırken dikkat edilecek bir diğer husus ise dönüştürücü kullanımdır. Dönüştürücü kullanım; telif hakkı ile korunan eserlerin, kopyalanmadığı ve çoğaltılmadığı, aksine, eserlerden bir takım bilgiler çıkarılarak, çıkarılan bu bilgilerin, orjinal eserden farklı bir amaca hizmet etmesini sağlamaktır.

OpenAI’ın yapay zeka modellerinin eğitiminde, telif hakkıyla korunan materyallerinin kullanım şeklinin, sayılan dört unsur bakımından değerlendirilmesi ve adil kullanım kapsamında olup olmadığı yönünde verilecek karar, tamamen hakimin takdirindedir. Keza, yapay zeka teknolojilerinin gelişimi, pek çok sektördeki geleneksel şirketlerin pazar payına ciddi anlamda zarar vermiş olup bu zararın salt, telif hakkı ile korunan eserlerin kullanılması nedeniyle verilmiş olduğu kanaatine varılırsa, adil kullanım savunmasının bir geçerliliği kalmayacaktır.

Kanaatimce, yapay zeka teknolojisinin, pazar paylarına olan etkisi, teknolojinin gelişmesinin doğal bir sonucudur. Bu nedenle, olası ekonomik etkilerin, salt telif hakkı ihlali kapsamında değerlendirilmesi hakkaniyete uygun olmayacaktır.

Emsal Karar

Authors Guild v. Google davası, somut dava bakımından önem arz etmektedir. Yapay zeka teknolojileri hız kazanmadan önce Google, kütüphanede aldığı kitap içeriklerini tarayarak, kitaplardan elde ettiği metinleri veritabanına indeksleyerek bir arama motoru oluşturmuştur. Arama motoru oluşturulması üzerine yazarlar derneği tarafından, yazarların telif haklarının ihlal edildiği iddiasıyla dava açılmıştır. Google bu davada, adil kullanım ve dönüştürücü kullanım savunmasına dayanmıştır.

Mahkeme tarafından; söz konusu kullanımın; dönüştürücü kullanım kapsamında olduğu, kamu yararına bilgi sunulması amacı güttüğü ve orjinal eserlere ciddi bir alternatif teşkil etmediği gerekçesiyle adil kullanım savunmasının geçerli olduğunu kabul etmiştir.

OpenAI ve Microsoft’un Muhtemel Savunması

Yukarıda tartışmış olduğum kapsamdan yola çıkarak, New York Times v. Microsoft davasında, Microsoft’un OpenAI tarafından geliştirilen LLM’lerin geliştirilme şekline ilişkin detaylara hakim olmadığı savunmasıyla birlikte Bing Chat kapsamında gerçekleştirilen eser kullanımlarının, adil kullanım hakkı ve dönüştürücü kullanım kapsamında olduğu savunması yapılacağı kanaatindeyim.

Dönüştürücü kullanım değerlendirmesinde en önemli husus, telif hakkı ile korunan eserlerde yer alan telif hakkı kapsamındaki ifadelerin, doğrudan doğruya kopyalanmaması ve çoğaltılmamasıdır. Dolayısıyla, Microsoft, New York Times’a ait eserleri, yeni ve özgün eserler üretmek amacıyla kullanılması, dönüştürücü kullanım savunmasını güçlendirecektir.

New York Times tarafından sunulan dilekçede, dönüştürücü kullanım savunmasını devre dışı bırakmak amacıyla; Chatp GPT ve Bing Chat üzerinde yapılan testlerde, yapay zeka araçlarının cevaplarında, New York Times eserlerinde yer alan ifadeleri birebir yer aldığının tespit edildiği iddiası yer almaktadır.

OpenAI ise, henüz davaya karşı resmi bir cevap sunmamış olsa da, sosyal medya üzerinden, New York Times tarafından alınan birebir ifadelerin, “regürijitasyon” yöntemi ile ChatGPT’yi manipüle ederek elde edildiği iddiasını öne sürülmüştür. Bu noktada, New York Times’ın elinde, dönüştürücü kullanım savunmasını dayanaksız bırakacak deliller bulunduğu ve manipülasyon yoluyla elde edilmiş de olsa ChatGPT’nin bir şekilde, telif hakkı ile korunan eserleri çoğaltarak cevap verebildiği, OpenAI tarafından üstü kapalı olarak kabul edilmiştir.

Sonuç

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz gibi, adil kullanım değerlendirmesinde, kullanımın, telif hakkı sahibinin pazar payı üzerindeki olası etkileri de değerlendirilecektir. Yapay zeka kullanımının, pek çok sektörün pazar payında yükselen bir çizgi çizdiği ve bu nedenle pek çok şirketin pazar payına zarar verdiği görülmektedir. Bu noktada mahkeme tarafından yapılacak, yasal ve teknolojik inovasyon dengesi ve pazar payı küçülmesinin, salt telif hakkı ihlalinden kaynaklanmadığı, yapay zeka teknolojilerinin gelişimiyle birlikte, geleneksel yöntemlere bağlı kalan şirketlerin pazar payının doğal olarak küçüleceği tespitleri önem arz etmektedir.

NYT v. Microsoft davasında verilecek kararın, uzun süredir tartışmalara konu olan olan; yapay zekanın, telif hakkı ile korunan eserlerden hangi ölçüde faydalanabileceği sorununa bir çözüm getireceğini umuyoruz.

New York Times v. Microsoft - Büyük Dil Modellerinin Eğitiminde, Telif Hakkı ile Korunan Eserlerin Kullanımı