Her geçen gün daha fazla insanın alternatif bir para birimi olarak kripto parayı tercih etmesinin bir sonucu olarak kripto para ve blok zinciri teknolojisi günümüzde birçok sektörde yerini almıştır. Bu alandaki hızlı büyüme, beraberinde bu alanda yeni ihtiyaçların doğmasına da sebep olmuştur.

Bugün kripto para piyasasının en önemli ihtiyaçlarından birisi şüphesiz kripto paraların güvenliğinin sağlanmasıdır.

1. Kripto Para Sigortasına Genel Bir Bakış

Sigorta, aynı veya benzer rizikolara maruz bulunan şahıslar topluluğunda belirli bir karşılık (prim) ödeyerek rizikonun gerçekleşmesi halinde ortaya çıkacak ekonomik ihtiyacın karşılanmasına yönelik bağımsız talebe sahip olunmasıdır. Bu bağlamda kripto para sigortası da; kripto para yatırımcıları veya işletmelerinin biraraya gelerek tehlike birliği içinde kripto varlıklarını öngörülemeyen risklere karşı sabit bir prim karşılığında koruması olarak tanımlanabilir. Burada söz edilen koruma, diğer alanlardaki “sigorta” anlayışı ile pek çok yönden paralel özellikler göstermektedir.

Oldukça yaygın olan araç sigortası, sağlık sigortası ve hayat sigortasında sigortalının talep hakları ve sigortalıya sağlanan güvence, kripto para sigortasında da aynı esaslar çerçevesinde sigortalıya sağlanıyor olsa da, kendine özgü bir alan olan kripto para sektörü, daha çok elektronik ortamda gerçekleşebilecek rizikoları kapsamında barındırmaktadır.

2. Kripto Para Sigortasının Gelişimi

Kripto paraların kısa zamanda değerli dijital varlıklar haline gelmesi, kripto varlıklar üzerindeki hırsızlık ve dolandırıcılık gibi vakalarının yükselmesi ile sonuçlanmış, böylece borsaların ve kripto para cüzdanlarının kripto varlıklar üzerinde sağladığı koruma yetersiz kalmıştır. Bu durumun bir sonucu olarak yatırımcılar için kripto varlıkların daha kapsamlı bir şekilde korunması öncelikli bir ihtiyaç haline getirmiştir. Sigorta sektörü yatırımcı ve işletmelerin bu ihtiyacına kayıtsız kalmamış ve nihayet 2019 yılında yeni bir alan olan “Kripto Para Sigortası” sektöründe hızla yerini almıştır.

İlk olarak İngiltere’de bulunan bir sigorta şirketi tarafından çevrimiçi ve sıcak cüzdanlarda tutulan kripto para hırsızlığından kaynaklanan kayıplara karşı koruma sağlamak için 1.000£ gibi düşük esnek limitlerle başlatılan kripto para sigortası, çok kısa bir süre içinde sektörün odak noktası haline gelerek birçok yatırımcının, şirketlerin ve kripto para borsalarının dikkatini çekmeyi başarmıştır.

Halen gelişmekte olan bir sigorta endüstrisi olan kripto para sigortası, bugün dünya kripto para piyasasının yaklaşık %4'ü üzerinde koruma sağlamaktadır.

3. Kripto Para Sigortasının Önemi

Blockchain analitik firması Chainalysis'in yeni bir raporuna göre, 2022 Temmuz ayı sonuna kadar hırsızlık, bilgisayar korsanlığı ve dolandırıcılık nedeniyle bildirilen kayıpların 1,9 milyar dolar olduğu belirtilmiştir. Oldukça yüksek miktardaki bu kayıplar özellikle yatırımcılar nezdinde kripto para sağlayıcı işletmelere karşı güvensizlik duyulmasına neden olmuştur. Bu durumun bir çözümü olarak sektörde yerini alan kripto para sigortasının sağladığı koruma, yatırımcıya huzur vererek kripto para sektörünün güvenilirliğini artırmaktadır. Böylece yatırımcılara; herhangi bir saldırı veya ihmalin tüm yatırımlarını bir anda ortadan kaldıracağından endişe etmeden özgürce yatırım yapabilecekleri güvenli bir sistem inşa edilmiştir.

Diğer yandan kripto para sigortasının bu sektörde hizmet veren işletmelere, bu işletmelerin yöneticilerine ve çalışanlarına karşı sağladığı koruma ile kripto para şirketleri de herhangi bir yasal ve ekonomik tehdit altında olmaksızın varlıklarını sürdürebilmektedir.

4. Kripto Para Sigortasının Unsurları

4.1. Riziko

Sigorta Hukuku’nda riziko, gerçekleşip gerçekleşmeyeceği veya ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan, ancak gerçekleşmesi halinde zarar veya diğer bir ekonomik ihtiyacı doğuran olaydır.

Kripto para sigortasında riziko, dolandırıcılık, hırsızlık ve siber saldırı gibi çeşitli siber suçlar, ağ güvenliği ile gizlilik kontrollerindeki aksaklıklar ve veri ihlalleri sonucunda kripto varlıkların kaybı olarak ifade edilebilir.

Kripto para sigortasından sigortalanan rizikonun belirlenmesi son derece önemlidir. Zira sigortalının sigorta konusu menfaati dolayısıyla zarara uğramasına neden olabilecek çok sayıda ve çeşitli riziko söz konusudur ve sigortalının maruz bulunduğu tüm rizikoların teminat altına alınması mümkün değildir.

Yukarıdakilere ek olarak sigorta hukukunda Tür itibari ile belirlenen rizikonun belirli bir zaman dilimi ile sınırlandırılması hususu önem taşımaktadır. Kripto para sigortasında da belirlenen zaman diliminin başlangıcından önceki ve sona ermesinden önceki rizikolar teminat kapsamında olmayacaktır.

4.2. Tehlike Birlikteliği

Aynı veya benzer rizikoya maruz kalabilecek şahısların biraraya gelerek oluşturdukları topluluk olarak nitelendirilmektedir. Kripto para sigortasında, yatırımcılar, kripto para ihraç edenler, kripto para cüzdan sağlayıcıları, borsalar, kripto para varlıklarını ödeme yöntemi olarak kabul eden ve depolayan e-ticaret siteleri, ICO’lar, kripto para madencileri başta olmak üzere kripto varlıklar ile ilişkili hizmet sağlayan işletmeler tehlike birliği içindedir.

Bugün var olan özel kripto para sigortası poliçeleri daha çok borsalar ve kripto cüzdanları tarafından tercih edilmektedir.

4.3. Sigorta Güvencesi

Sigorta güvencesi, rizikonun gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik gereksinimin karşılanması anlamına gelmektedir. Kripto para sigortalarında sigortacı, sigortalının uğrayabileceği kripto para kayıplarını karşılama taahhüdü ile bu güvenceyi sağlayacaktır.

Kripto para sigortası, kripto para kayıplarına karşı koruma sağlarken piyasadaki dalgalanmalara ve fiyat değişikliklerine ilişkin kayıplar kripto para sigortası ile sağlanan bu korumanın kapsamında yer almamaktadır.

Kripto para sigortasının sağladığı korumanın kapsamında sigorta şirketleri aşağıdaki hizmetleri sağlamaktadır:

4.3.1. Suç Sorumluluğu Sigortası

Genel olarak suç sorumluluğu sigortası; hırsızlık, zimmete para geçirme, dolandırıcılık, sahtecilik gibi malvarlığına ilişkin olarak işlenen suçlara karşı koruma sağlamaktadır. Bu sigorta koruması; kripto para varlıkların özellikle son yıllarda oldukça popüler hale gelmesinin bir sonucu olarak hırsızların ve dolandırıcıların radarına girmesi ile kripto paralar bakımından da en büyük gerekliliklerden birisi haline gelmiştir.

Bu poliçe, kripto varlıklarının kötüye kullanılması, hırsızlık, bilgisayar korsanlığı, ve siber dolandırıcılık gibi bir suç yoluyla doğrudan kripto varlıkların kaybını kapsamaktadır.

Bu kapsamda sigortalı, kripto para birimlerine karşı işlenen bir suçtan kaynaklanan zararları sigortacıdan talep edebilmektedir.

4.3.2. Siber Sorumluluk Sigortası

Her şirket siber riskle karşı karşıyadır. Ancak kripto para sektörü mahiyeti gereği diğer sektörlere nazaran daha riskli bir noktada yer almaktadır.

Siber sigorta poliçesi; bilgisayar korsanlığı, kötü amaçlı yazılım, veri veya siber ihlal gibi siber güvenliğe ilişkin risklere karşı koruma sağlamakla birlikte siber suçlardan kaynaklanmayan ağ güvenliği veya gizlilik aksaklıklarından doğabilecek doğrudan/dolaylı tüm ekonomik risklere karşı da koruma sağlamaktadır.

Bu poliçe kapsamında sigortalı, veri ihlali nedeniyle uğrayabileceği araştırma hizmetleri, iş kesintisi ve veri kurtarmaya ilişkin uğradığı diğer tüm zararları sigorta şirketinden talep edebilecektir. Ayrıca sigortalı, işletmeye yönelik bir siber saldırıdan etkilenen müşterilere veya ortaklara ilişkin zararlarını da bu sigorta kapsamında sigorta şirketinden talep edebilecektir.

4.3.3. Yöneticiler ve Çalışanlar Sigortası (D&O Policy)

Mali sorumluluk sigortasının özel bir şekli olarak D&O (Directors & Officers) sigortası, özel hukuka tabi tüzel kişilerin yöneticilerinin, yönetim faaliyetlerini sürdürürken, kanun ve sözleşme hükümlerini ihlal etmeleri sonucu sorumluluklarının gündeme geldiği durumlarda, tazminat taleplerini karşılayarak, bu kişilere mali açıdan koruma sağlayan bir sigorta çeşididir.

Bu kapsamda D&O poliçesi, kripto para birimine ilişkin hizmet veren işletmelerin yöneticilerinin ve çalışanlarının görev ihlali sebebi ile uğradığı zararları kapsamaktadır.

Bu poliçe kapsamında sigortalı, yargılama giderleri de dahil olmak üzere uğramış olduğu tüm zararları talep edebilmektedir.

4.3.4. Hatalar ve İhmaller Sorumluluğu Sigortası

Bu poliçe; verilen hizmetlerde ihmal, hata, yanlış beyanda bulunma, iyi niyet ve hakkaniyete uygun davranış ihlali, yanlış tavsiye ve yetersiz çalışma gibi aksaklıklar sebebi ile işletmelerin, kripto para varlıklarını kaybeden müşterilerine karşı sahip olduğu tüm yükümlülükleri kapsamaktadır.

Bu kapsamda Sigortalı, Avukatlık ücreti ve yargılama giderleri dahil ve bunlarla sınırlı olmamak üzere uğramış olduğu pek çok zarar kalemini sigorta şirketinden talep edebilmektedir.

4.3.5. Merkezi Olmayan Finans (DeFi) Sigortası

Kripto varlıklar için Merkezi Olmayan Finans (DeFi) Sigortası, akıllı sözleşmelerden kaynaklanabilecek aksaklıkları kapsaması sebebi ile akıllı sözleşme sigortası olarak da bilinmektedir.

Kripto para birimi için DeFi sigorta poliçesi, kapsamında Sigortalı, akıllı sözleşme hatasından kaynaklanan tüm zararlarını talep edebilir. Böylece bu poliçe, sigortalının kripto para biriminin yazılımının hacklenemez olduğundan ve alım satım ve diğer tüm işlemlerin akıllı sözleşme koşullarına uygun bir şekilde gerçekleştirdiğinden emin olmasını sağlamaktadır.

4.3.6. Saklama Sigortası

Kripto para birimleri kripto para cüzdanında, borsalarda veya çevrimiçi platformlarda saklanır. Saklama Sigortası, çeşitli nedenlerle bu platformlara erişimin sağlanamaması durumunda kullanıcıya güvence sağlamaktadır.

Mevcut Bitcoin'in yaklaşık %20'sinin kaybolduğu ya da şifreleri bilinmeyen cüzdanlarda mahsur kaldığı tahmin edilmektedir. Mayıs 2021 itibariyle, yatırımcıların birikmiş kayıp Bitcoin'i yaklaşık olarak 185 milyar dolara tekabül etmektedir.

Saklama sigortası poliçesi kapsamında yer alan kripto şifresi depolama, şifre kurtarma ve acil kurtarma hizmetleri sayesinde işletme veya yatırımcı, kripto para birimine erişimini sonsuza kadar kaybetmeyecektir.

4.4. Prim

Sigorta güvencesi, sigortalının ödeyeceği “prim” olarak adlandırılan belirli bir bedel karşılığında sağlanır. Kripto para sigortasında da sigortalı prim karşılığında kripto varlıklara ilişkin kayıplarını güvence altına almaktadır.

Kripto para birimi sigortasında prim, kripto paranın temel değerlerine göre belirlenmektedir. Diğer bir deyişle kripto varlığının değeri poliçe dönemi boyunca dalgalansa bile, sigortanın sağladığı koruma tüm varlıkları kapsayacaktır.

Ancak değeri dalgalanmaya daha meyilli olan kripto varlıkların güvence altına alınması sigortacılar tarafından daha büyük bir risk teşkil edeceğinden bu husus primin yüksek olması sonucunu doğurmaktadır. Diğer yandan tercih edilen sigortanın koruma kapsamı, sigorta şirketi ve korunacak kripto varlıkların değeri de primin belirlenmesinde önemli rol oynayan değişenlerdir.

Neticede kripto para sigortasında risk yüksek olduğu için sigorta primleri de oldukça yüksektir. Ancak kripto paralar için öngörülen yıllık primler, teminat limitlerinin en fazla yüzde 5'i kadar yüksek olabilmektedir.

4.5. Sigortalının talep hakkı

Sigorta hukuku kapsamında sigortalının rizikonun gerçekleşmesi ihtimalinde uğradığı zararı sözleşme çerçevesinde sigortacıdan talep hakkı bulunmaktadır.

Kripto para sigortasında sigortalı, taraflarca karşılıklı olarak belirlenen riziko ile sınırlı olmak kaydıyla sigortacının sağladığı güvence kapsamında uğradığı tüm zararların karşılanmasını sigortacıdan talep edebilecektir.

5. Kripto Para Sigortasında Mevcut Uygulamalar

Uygulamada henüz Madde 5.3’te sayılan sigortaların tamamı tek bir sigorta şirketi tarafından sağlanamamaktadır. Kripto para sigortası şirketinin sağladığı korumalara örnek olarak 4 farklı şirketin sunduğu koruma kapsamı aşağıda yer almaktadır:

hırsızlığa/hacklere karşı kripto cüzdanı koruması,
kripto paralara erişimin kaybedilmesine ve akıllı sözleşme aksaklıklarına karşı koruma,
işletme çalışanlarının bilgi sızdırması, hack veya kripto şifrelerine erişim gibi durumlara karşı koruma,
siber saldırılara, çeşitli teknik aksaklıklara ve döviz kesintilerinden kaynaklanan kayıplara karşı koruma

Sonuç olarak, 2019 yılından günümüze kadar yavaş bir ilerleme seyretmiş olan kripto para sigortası sigorta şirketleri için halen açık bir pazar halindedir. Önümüzdeki yıllarda sigorta şirketlerinin sağladığı korumanın daha kapsamlı hale gelmesi ve daha çok sigorta şirketinin sektörde yerini alması beklenmektedir